Hill House 1902 r., Charles
Rennie Mackintosh

podnóżek fotela lounge chair Charles and Ray Eames 1956

Kilka lat później bo w 1919 roku na łamach pisma „De Stijl” Gerrit Ritveld opublikował projekt swojego fotela. Dostosowany do technologii przemysłowej, zaprojektowany był na zasadzie modułów. Podobnie jak Mackintosh, Rietveld tworzy bryłę linearną i geometryczną. Jednak elementy konstrukcyjne są tak dobrane by żaden z nich nie dominował „całość rysuje się wyraźnie i swobodnie w przestrzeni”. Wykonane jest z kawałków dykty i czworobocznych, drewnianych elementów, „ w sposób widoczny połączonych„. W późniejszym okresie projekt został wzbogacony o kolor. Barwy przyporządkowane były liniom: poziomej – niebieska, pionowej – żółta, równowagę kąta prostego podkreślała czerwień.

krzesło 1922 rok Marcel Breuer

Krzesło Rietveld’a stało się inspiracją do projektu Marcela Breuera (krzesło 1922r) i w pewnym sensie zmiany stylu mebli wykonywanych w warsztatach stolarskich Bauhausu. Akcentowanie czystości formy, dokładne wyliczenie proporcji poszczególnych elementów – to zasady, które obowiązywały przy projektowaniu mebli na wystawę w 1923r. Przedstawiany tam eksperymentalny dom Versuchhaus Am Horn, zaprojektowany przez Georga Muche oraz Adolfa Meyera został całkowicie umeblowany sprzętami pochodzącymi z warsztatów Bauhausu.

fotel z rurek aluminiowych i tkaniny 1925 rok Marcel Breuer

Warsztat, w którym powstawały meble był początkowo nazywany stolarskim, po przeniesieniu siedziby szkoły do Dessau zmieniono jego nazwę na meblarski. Uwidaczniają się w ten sposób przemiany zachodzące w samym warsztacie. Początkowo kierowany przez Johannes’a Itten’a a w 1921 roku przejęty przez Walter’a Gropius’a warsztat głosił, że mebel powinien spełniać praktyczne funkcje: być wytrzymały, tani , dobrze wyglądający, i na tyle właściwie zaprojektowany by mógł się stać prototypem dla produkcji przemysłowej. Te wymagania spełniały krzesła i fotele Marcela Breuera projektowane zarówno do 1925 roku jak i później. Wtedy bowiem Breuer odkrywa możliwości zastosowania w meblarstwie rurek stalowych, współpraca z ślusarzem przynosi pod koniec 1925 roku pierwsze krzesło „Wassily”. Zdaniem Josef’a Alberts’a – mistrza Bauhausu, malarza i projektanta mebli :” Na początku krzesło wydaje się nieco obce. Z początku powątpiewamy w jego wygodne siedzisko. Lecz to nie wina krzesła, lecz okularów przyzwyczajenia, przez które usiłujemy je oglądać”. Dzisiaj jesteśmy w pełni już przyzwyczajeni do tego typu formy, gdyż krzesła o konstrukcji z lśniących, metalowych rurek znajdują się nadal w produkcji.

krzesła z rurek stalowych, dykty, plecionki i giętego drewna 1928 Mart Stamm i Marcel Breuer

Przez pierwszy rok działalności Bauhausu w Dessau większości zakładów związana była ściśle z budową szkoły. Meble o nowej konstrukcji wypełniały sale zebrań, jadalnie i pokoje studenckie. Używając stali w połączeniu z tkaniną, szkłem i drewnem Breuer osiągnął lekkość struktury, elastyczność i anonimowość do której dążył już w meblach drewnianych. Meble lekkie, prawie ”przezroczyste” zgodnie z jego przekonaniem powinny być „zawieszone w przestrzeni”. Takie były właśnie kolekcje, które stworzył od 1925 do 1928r ( wiele z tych modeli potem masowo produkowała firma Standard – Mobel, a także Tonet ).

krzesło „MR 10” 1927 rok Mies van der Rohe

Zainteresowanie racjonalizacją, anonimowością i standaryzacją odnajdujemy w pracach: uczniów Breuera a także Mart’a Stamm’a czy Mies’a van der Roh’a. Słynne esowate krzesło (1928 rok) stało się podstawą do wielu eksperymentów w tej dziedzinie. Na wystawie pod hasłem „MIeszkanie” w Stuttgarcie w 1927r Mies van der Roh przedstawił swoje projekty, bez wątpienia inspirowane odkryciami Breuera. Realizacje prezentowane architektoniczne autorzy wzbogacili o projekty mebli.
Wnętrza mieszkalne Mies’a ven der Roha przeznaczone były jakby dla zupełnie nowego „człowieka wielkiego miasta”. Projekty nie obejmowały tylko niezbędnego minimum egzystencjonalnego - przeznaczono je dla zamożnego społeczeństwa wielkomiejskiego . We wnętrzach stanęło krzesło model „MR 10”.

krzesło „MR 20” 1927 rok Mies van der Rohe

Wykonano je z gwintowanych na zimno giętych rurek stalowych o średnicy 25 mm, na którym rozpięto materiał tworzący siedzisko. Na architektoniczne przygotowanie projektanta może wskazywać niezwykła dbałość o detale mebla. Eksperymenty z formą przyniosły model „MR 20” - uzupełniony podłokietnikami wykonanymi ponownie z rurek stalowych. Projektant stale zmieniał także materiał siedziska. Wykorzystywał skórę, tkaninę i plecionkę z naturalnej wikliny. (w latach 1927-1931 produkowane w Firmie Berliner Metalgewerbe Josepha Mullera a od 1931 roku w firmie Thonet).

krzesło ”Barcelona” 1929 rok Mies van der Rohe

Wszystko co działo się w dziedzinie sztuki użytkowej swoje źródła lub też znaczny rozwój zawdzięcza szkole Bauhausu. Inne spojrzenie na świat, nowy system nauki doprowadził do powstania licznych wzorców i inspiracji dla późniejszych projektantów.

Prostota krzesła „Mrówka:” i czytelność jego formy jest wynikiem poznanych jeszcze w czasie studiów w Kopenhadze prac Miesa Van der Rohe, dorobkiem szkoły niemieckiego Bauhausu i holenderskiego De Stijlu. Model 3100 zaprojektowany w 1952 roku do stołówki laboratorium farmaceutycznego Novo Nordisk przez Arne Jacobsen’a swą nazwę zawdzięcza kształtowi oparcia przypominający korpus owada. Krzesło składa się zaledwie z kilku prostych elementów. Siedzenie i oparcie wykonano z jednego arkusza niełamliwej, formowanej sklejki, osadzono na ramie wspartej na trzech nogach – metalowych rurkach. Komfort zawdzięcza się kauczukowym podkładkom dającym znaczną giętkość meblowi. Ponadto wygodne jest w przechowywaniu - można je układać w stos, jedno na drugim.

krzesło „Mrówka” 3100 z 1952 r, Arne Jacobsen

Breuer zapoczątkował rewolucję w meblarstwie, ponadto zajmował się także zagadnieniem standaryzacji mebli. Podczas pracy w Bauhausie – opracował system magazynowania jednostek modularnych i projekt mebli ściennych dla różnych pomieszczeń( mi dla domu Gropiusa w Dessau). Głównym celem Breuera było stworzenie umeblowania pozbawionego cech indywidualnych, które pasowałyby do każdego wnętrza, „tak jak każdy żywy obiekt – kwiat albo człowiek”. ”Mebel- jak pisał- nie jest kompozycją arbitralną, jest nieodłączną częścią otoczenia. Sam w sobie bezosobowy nabiera znaczenia tylko dzięki sposobowi w jaki został użyty, lub jako część składowa całości”.

„Eames Plastic Chair” krzesło proj. Vitra

Jak dzisiejszy designe’rzy rozwiązują ten problem? W większości meble dla masowej produkcji muszą właśnie pasować do każdego wnętrza, odpowiadać szeroko pojętemu „ogółowi”. Dlatego też meble o prostych formach są tak popularne. Czego współczesny użytkownik wymaga od mebla? uważam, że przede wszystkim użyteczności. Specjalizacja w dziedzinach nauki pociągnęła za sobą specjalizację w meblarstwie. Innym wymaganiom muszą sprostać krzesła w biurach, w pracowniach projektowych czy też w salach wykładowych. W domu, na stołówkach, wszędzie nas otaczają. Ile z nich jest funkcjonalnych?, ładnych? a ile tandetnych, kiczowatych i niewygodnych ? 

Prosta forma niosąca ze sobą elegancję, jest zawsze najtrudniejsza do uzyskania - by w swej ascezie mogła spełniać wygórowane wymagania współczesnych odbiorców, musi być na prawdę dobra.

fotel „Flow” 2001 r Walter Knoll

Duża konkurencja i wysoko rozwinięte designer’stwo daje nam dostęp do produktów najwyższej klasy, co jednocześnie wiąże się z kosztami. Jednak coraz częściej można zauważyć miejsca w których za funkcją „czai się” sztuka, która tylko czeka na odkrycie, na to by ją zauważyć. Warto docenić to, że ktoś w projekt wnętrza włożył „ coś więcej” , jak było to chociażby w przypadku wspomnianego szczecińskiego pubu.